Większość ludzi sądzi, że wizyta u notariusza wiąże się ze sporymi wydatkami, nawet w tak błahej sprawie jak sporządzenie testamentu. Jest w tym sporo prawdy, choć akurat sprawy spadkowe nie należą do najdroższych. Co więcej, istnieje sposób na ominięcie kancelarii notarialnej i zaoszczędzenie pieniędzy (i to sposób w pełni legalny). Oczywiście mówię o sporządzeniu testamentu, który najzwyczajniej możesz napisać we własnym domu.

Podstawowa opłata
Zacznijmy jednak od kosztów testamentu notarialnego. Kwestia ta jest regulowana specjalnym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Warto dodać, że powyższy akt prawny obowiązuje w całym kraju, a to oznacza że notariuszowi w jakimkolwiek miejscu w Polsce nie wolno pobrać większego wynagrodzenia za sporządzenie testamentu, niż jest określone w powyższym rozporządzeniu. Za najprostszy testament możesz zatem zapłacić maksymalnie 50 zł, uwzględnij jednak przy tym podatek VAT w wysokości 23%. Poza tym, musisz pamiętać o wypisach testamentu – o ile dokument będziesz chciał zabrać ze sobą do domu, a zakładam że będziesz chciał. Oryginał Twojej ostatniej woli zostaje w kancelarii, sam masz prawo tylko do wypisów (choć na pocieszenie dodam, że w takiej liczbie, w jakiej będziesz chciał). Koszt wypisu aktu notarialnego (a więc także i testamentu) jest taki sam w całym kraju i wynosi 6 zł +VAT za stronę. Z reguły najprostsze testamenty liczą sobie 2 strony, a więc wypis najprostszego testamentu to wydatek rzędu 12 zł. Podsumujmy, sporządzenie testamentu to maksymalnie 50 zł, podatek 23% VAT to 11,50 zł, wpisy dwustronicowego testamentu to 12 zł plus 2,76 zł podatku, co razem daje nam kwotę 76,26 zł (o tyle właśnie zmniejszy się Twoje konto w banku lub zasobność portfela).

U notariusza też można taniej

Obowiązywanie maksymalnych stawek taksy notarialnej nie oznacza jednak, że będziesz musiał zapłacić notariuszowi właśnie tęnajwyższą kwotę. W praktyce zdarza się, że notariusze często obniżają swoje wynagrodzenie, głównie po to aby przyciągnąć większą liczbę klientów. W przypadku testamentów nie jest to jednak reguła. Za tego typu dokumenty płaci się najwyższą stawkę, wskazaną przeze mnie powyżej. Oczywiście zdarzają się przypadki, że notariusz za sporządzenie testamentu zamiast 50 zł pobierze 30 zł. Notariusze starają się jednak nie zaniżać, ich zdaniem i tak już niskich cen. Każdy kto próbuje pobrać wynagrodzenie za najprostszy akt ostatniej woli, mniejsze niż 50 zł, staje się czarną owcą na lokalnym rynku notarialnym (zdaniem kolegów po fachu, obniżanie takiej taksy to zwyczajnie psucie rynku, choć dla klienta jest to z pewnością atrakcyjna oferta).

Bardziej skomplikowany testament, to większa cena
76,26 zł zapłacisz za najprostszy testament, czyli taki w którym wskażesz kogo i w jakim udziale powołujesz do spadku (w całości czy w odpowiedniej części). Na powyższą cenę nie wpływa jednak to ile osób powołujesz do spadku – możesz więc powołać nawet 30 osób jednocześnie. Koszt testamentu jest jednak uzależniony od innych elementów. Testament zawierający zapis zwykły, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku to wydatek 150 zł (a więc o 100 zł więcej, niż w przypadku standardowego testamentu), zaś testament zawierający zapis windykacyjny będzie kosztował Cię 200 zł. Oczywiście do tych kwot standardowo doliczamy 23% podatku VAT i koszty wypisów aktu notarialnego (przypominam: 6 zł + VAT za jedną stronę). O tym czym jest zapis zwykły, polecenie, zapis windykacyjny czy pozbawienie prawa do zachowku, przeczytasz w innym wpisie.
A może tak w domu?
Koszt testamentu sporządzonego własnoręcznie to wydatek jedynie kartki papieru i długopisu (chyba, że chcesz sporządzić testament na ścianie lub szkle – trudne, ale możliwe i dozwolone przez nasze prawo). Oczywiście musisz pamiętać jakie elementy powinny znaleźć się w testamencie, aby był on w ogóle ważny (o tym jak poprawnie napisać testament przeczytasz w tym wpisie). Skupmy się jednak na kosztach. Jak sam widzisz, skonstruowanie prostego testamentu nie należy do trudnych zadań, można więc zrobić to samodzielnie i zaoszczędzić nie tylko czas potrzebny na dojazd do kancelarii notarialnej, ale także i koszty sporządzenia samego testamentu. Co więcej, prawo do samodzielnego spisania ostatniej woli nie dotyczy tylko prostych testamentów, ale testamentów w ogóle – także tych, które zawierają zapisy, polecenia czy wydziedziczenia. Muszę jednak nadmienić, że w praktyce testamenty własnoręczne są z reguły łatwiej podważane (uznawane za nieważne) przez sąd, ale tylko wtedy gdy dojdzie w ogóle do sprawy sądowej. Testamenty notarialne dużo trudniej podważyć, choć w praktyce dobry adwokat lub radca prawny poradzi sobie i z tym zadaniem. Testamenty własnoręczne sprawdzają się zatem wtedy, gdy w rodzinie nie ma konfliktów i wiemy, że nikt nie będzie próbował podważać testamentu po śmierci przyszłego spadkodawcy, a także wtedy gdy sam spadkodawca jest w pełni sprawny psychicznie i posiada pełną zdolność do czynności prawnych.

Odwołanie testamentu to też koszt
Na zakończenie ostatnia, ale równie ważna kwestia – odwołanie testamentu. W kancelarii notarialnej kosztuje to maksymalnie 30 zł (plus 23% VAT i koszt wypisów aktu notarialnego). Przed notariuszem możesz odwołać zarówno testament sporządzony wcześniej w kancelarii (niekoniecznie u tego samego notariusza), jak i spisany we własnym domu. W obu przypadkach, aby skutecznie unieważnić swoją ostatnią wolę, wystarczy na przykład spalić lub porwać testament (jak mówi przepis: zniszczyć lub pozbawić go cech, od których zależy jego ważność). Zatem odwołanie testamentu notarialnego nie musi mieć miejsca w kancelarii notarialnej. W swoim orzeczeniu Sąd Najwyższy uznał, że jeśli zniszczysz wypis testamentu, który sporządziłeś  u notariusza, to odwołanie jest skuteczne nawet jeśli u notariusza nadal zdeponowany jest ten dokument, w nienaruszonym stanie – każdy z wypisów ma charakter oryginału. Jednak sugeruje, żeby testament notarialny odwoływać u notariusza – tak jest jednak bezpieczniej i pewniej.