- Dział spadku – określenie majątku wchodzącego w skład spadku i jego podziale między poszczególnych spadkobierców. Przedmiotem działu spadkowego są jedynie aktywa, długów spadkowych nie dzieli się.
- Dziedziczenie testamentowe – źródłem powołania do spadku jest testament, ma pierwszeństwo przed ustawą (Kodeks cywilny) Powołanie do spadku może nastąpić częściowo na podstawie ustawy, a częściowo na podstawie testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą.
- Dziedziczenie ustawowe – źródłem powołania do spadku jest ustawa (Kodeks cywilny) Dziedziczenie to co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą
- Dziedziczenie– przejście praw i obowiązków zmarłego ze spadkodawcy na spadkobiercę / spadkobierców
- Forma testamentu – testament może być sporządzony wyłącznie w jednej formie przewidzianej przez Kodeks cywilny. Niezachowanie formy prowadzi zasadniczo do nieważności testamentu. Rodzaje testamentów:
-testamenty zwykłe ( holograficzny, notarialny, allograficzny)
-testamenty szczególne ( ustny, podróżny, notarialny) - Nabycie spadku – równoznaczne z chwilą otwarcia spadku, następuje z mocy prawa i jest niezależne od złożenia jakiegokolwiek oświadczenia woli przez spadkobiercę Spadkobierca może jednak w późniejszym terminie złożyć oświadczenie w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku.
- Niegodność dziedziczenia– pozbawienie zdolności do dziedziczenia, uznane po otwarciu spadku na drodze sądowej, spowodować wypełnieniem przesłanek z art. 928§1 KC – naganne zachowanie potencjalnego spadkobiercy w stosunku do spadkodawcy.
- Odpowiedzialność za długi spadkowe – konsekwencja tego, że w skład spadku nie wchodzą tylko aktywa ale też pasywa. Chodzi o zobowiązania spadkodawcy wchodzące w skład spadku ja i zobowiązania spadkobiorcy związane z otwarciem spadku ( np. koszt pogrzebu).
- Odrzucenie spadku– spadkobierca nie przyjmuje spadku i jest traktowany jakby nie dożył otwarcia spadku.
- Odwołanie testamentu – każdy testament może zostać odwołany w każdym czasie, do tego potrzebna jest pełna zdolność do czynności prawnych. Do sposobów odwołania testamentu należą:
-sporządzenie nowego, niekoniecznie w tej samej formie co poprzedni
– zniszczenie testamentu w zamiarze odwołania
– dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień ( np. przekreślenie treści testamentu.
- Oświadczenie o przyjęciu spadku wprost – spadkobierca przyjmuje spadek i ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia
- Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza– spadkobierca przyjmuje spadek i ponosi ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe
- Otwarcie spadku – chwila śmierci spadkodawcy, określona w akcie zgonu
- Podstawienie powiernicze– polega na zobowiązaniu spadkobiercy przez spadkodawcę do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie. Takie postanowienie testamentu nie jest dopuszczalne, w związku z czym ma tylko skutek, że ta inna osoba jest powołana do spadku na wypadek, gdy spadkobierca nie chciał lub nie mógł być spadkobiercą. Wynika stąd, że postanowienie powiernicze jest traktowane jak podstawienie zwykłe. Jeżeli jednak z treści testamentu lub okoliczności wynika, iż spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byłby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne.
- Podstawienie zwykłe – powołanie w testamencie spadkobiercy (tzw. Spadkobierca podstawiony) na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciał lub nie mógł by być spadkobiercą. Zarówno spadkobierca ustanowiony , jak i spadkobierca podstawiony muszą być określeni w testamencie.
- Polecenie – rozporządzenie testamentowe, które nakłada na spadkobiercę lub zapisobiorcę obowiązek oznaczonego działania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Treść polecenia może być różna: może obejmować działanie, ale również zaniechanie, np. obowiązek podjęcia leczenia, obowiązek dbania o grób rodzinny, obowiązek powstrzymania się od używania alkoholu
- Przyrost– występuje tylko w przypadku dziedziczenia testamentowego. W sytuacji gdy spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów. Spadkodawca może wyłączyć zastosowanie tej instytucji mocą wyraźnego postanowienie testamentu.
- Sąd spadku – sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
- Spadek – ogół praw i obowiązków zmarłego przechodzących z chwilą śmierci na jednego lub kilku spadkobierców
- Spadkobierca– podmiot, na który przechodzą prawa i obowiązki zmarłego
- Spadkodawca – osoba fizyczna, której prawa i obowiązki przechodzą po jej śmierci na inne osoby
- Spis inwentarza – o jego sporządzeniu decyduje sąd, który zaleca jego wykonanie komornikowi lub innemu organowi.
- Testament – jednostronna czynność prawna, odwoływalna, na wypadek śmierci, albo –dokument, w którym zawarto oświadczenie woli obejmujące rozporządzenie testamentowe
- Testament notarialny – forma najbezpieczniejsza, ponieważ nad jego sporządzaniem czuwa notariusz, dbając aby wola w nim ujęta była zgodna z prawdą oraz jest przechowywany w bezpiecznym miejscu. Brak wymogów formalnych opisanych w Kodeksie cywilnym, sporządzany zgodnie z wytycznymi z ustawy z dnia 14 lutego 1991- Prawo o notariacie
- Testament podróżny – jest to testament szczególny – może być sporządzony wyłącznie w czasie podróży spadkodawcy polskim statkiem morskim lub powietrznym. Testator oświadcza swoją wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Dowódca lub jego zastępca spisują jego słowa, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisuje spadkodawca, świadkowie oraz dowódca lub jego zastępca.
- Testament urzędowy ( allograficzny) – dla którego wymogi formalne przewidują:
-oświadczenie woli w obecności dwóch świadków wobec odpowiedniej osoby urzędowej
– spisanie protokołu zawierającego to oświadczenie
– odczytanie protokołu w obecności dwóch świadków
– podpisanie protokołu przez spadkodawcę, osobę urzędową oraz świadków
- Testament ustny – jest to testament szczególny – może być sporządzany w ściśle określonych przypadkach:
– zachodzi obawa rychłej śmierci spadkodawcy
– wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentowej jest niemożliwe albo bardzo utrudnione
Sporządzanie testamentu ustnego polega na tym, że spadkobierca oświadcza ostatnią wole ustnie, przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
- Testament własnoręczny (holograficzny)- powinien być sporządzony w całości pismem ręcznym, podpisany (pod rozporządzeniami spadkodawcy), opatrzony datą sporządzania testamentu.
- Testament wojskowy – jest to testament szczególny – może być sporządzany tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli i tylko przez osoby wymienione w rozporządzeniu, które to określa zasady jego sporządzania – rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965r w sprawie testamentów wojskowych
Testamentu alograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche i niemie.
- Wspólność majątku wspólnego – sytuacja, gdy po spadkodawcy dziedziczy więcej niż jedna osoba.
- Wydziedziczenie – jest równoznaczne z pozbawieniem zstępnego, małżonka lub rodziców do zachowku. Decyduje o nim wyłącznie spadkodawca, a przyczyna wydziedziczenia powinna wyraźnie wynikać z treści testamentu. Pozbawienie tego prawa może nastąpić w sytuacji, gdy uprawniony dopuścił się do któregokolwiek spośród zachowań:
– wbrew woli spadkodawcy postępował uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
-dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z jej najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu
– uporczywie nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy - Wykaz inwentarza – prywatny dokument składany przed sądem lub notariuszem przez spadkobiercę, zapisobiorcę albo wykonawcę testamentu, ujawniający z należytą starannością przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe
- Wykładnia testamentu – w przypadku, gdy treść budzi wątpliwości co do woli spadkodawcy ( szczególnie w przypadku testamentów własnoręcznych). Należy tłumaczyć testament tak, aby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
- Wykonawca testamentu – jest powoływany w celu zabezpieczenia prawidłowego wykonania woli spadkodawcy. Zostaje powołany przez spadkodawcę w testamencie (jedyna dopuszczalna forma powołania). Może to być dowolna osoba. Wyznaczona osoba może nie przyjąć tego obowiązku bez podania przyczyny – musi złożyć odpowiednie oświadczenie przed sądem spadku lub notariuszem
- Zachowek – roszczenie o zapłatę określonej sumy pieniężnej przysługujące określonym osobom najbliższym spadkodawcy w stosunku do spadkobierców powołanych do dziedziczenia. Podmioty uprawnione do zachowku to: zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki itd.), małżonek spadkodawcy, rodzice spadkodawcy. Uprawnienie do zachowku przysługuje nie tylko osobom, które nic nie odziedziczyły po spadkodawcy, ale także tym spadkobiercom dochodzącym do dziedziczenia, jeżeli udziały, jakie im przypadły są niższe od należnego im zachowku.
- Zapis windykacyjny – w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku, przy czym przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:
-rzecz oznaczona co do tożsamości
-zbywalne prawo majątkowe
-przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne
– ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub służebności - Zapis zwykły – przez rozporządzenie testamentowe spadkodawca może zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby
- Zdolność do dziedziczenia– zdolność do wejścia w ogół praw i obowiązków zmarłego. Zasadniczo każdy podmiot mający zdolność prawną ma również zdolność do dziedziczenia. Spadkobiercami mogą być osoby fizyczne żyjące w chwili otwarcia spadku oraz osoby prawne, które istnieją w chwili otwarcia spadku.
*wyjątki:
– dziecko już poczęte w chwili otwarcia spadku (nasciturus) pod warunkiem, że urodzi się żywe
– fundacja ustanowiona przez spadkodawcę w testamencie – pod warunkiem, że została spisana w rejestru w ciągu 2 lat od ogłoszenia testamentu
-„ułomne osoby prawne” (331§1 KC) - Zdolność testowania – możliwość sporządzania przez osobę fizyczną ważnego testamentu. Zdolność taka przysługuje wyłącznie osobie mającej – w chwili sporządzanie testamentu- pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić przez przedstawiciela.
Skomentuj