Niespodziewana śmierć przedsiębiorcy może być nie lada zagadką dla jego spadkobierców i pozostawić jego działalność pod wielkim znakiem zapytania. Do rozwiązania tego zagadnienia przyczynić się może, wchodząca prawie w całości 25.11.2018r., Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.Dotychczasowa regulacja budziła wiele wątpliwości, natomiast wraz z nową idzie dużo zmian, w tym także szereg modyfikacji w obrębie prawa podatkowego.
Cel zmian: Regulacja płynnej kontynuacji działalności wykonywanej wcześniej przez zmarłego przedsiębiorcę, będącego osobą fizyczną po jego śmierci, do chwili określenia następców prawnych przedsiębiorcy oraz rozstrzygnięcia o dalszych losach przedsiębiorstwa.
Zapraszam do zapoznania się ze zmianami:
- Instytucja tymczasowego zarządu przedsiębiorstwem osoby fizycznej
Obecnie – do 24.11.2018r.:
W aktualnym stanie prawnym z momentem śmierci przedsiębiorcy kończy się funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Wiąże się to z licznymi problemami z zakresu prawa prywatnego i publicznego. W efekcie powoduje to znaczne trudności w możliwości kontynuowania czy też wznowienia prowadzenia działalności gospodarczej przez następców prawnych. Trudności sprawiają także rozliczenia podatkowe i brak precyzyjnych zasad związanych z określeniem sukcesji podatkowej.
Po zmianach obowiązujących od 25.11.2018r.:
Ustawa zakłada wprowadzenie do porządku prawnego nowej instytucji pod pojęciem „przedsiębiorstwa w spadku”, które będzie zarządzane przez „zarządcę sukcesyjnego”. Celem tej regulacji jest ustanowienie zasad tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną po jego śmierci oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej przy użyciu tego przedsiębiorstwa.
- Kontynuacja działalności w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
Obecnie – do 24.11.2018r.:
Z uwagi na ogólny charakter ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p., oraz co do zasady brak regulacji szczególnych na gruncie podatkowych ustaw materialnoprawnych, odnoszących się do sukcesji prowadzonej działalności gospodarczych, kwestia określenia sukcesji konkretnych praw i obowiązków powinna zostać poddana każdorazowo indywidualnej analizie w oparciu o art. 97 § 1 o.p.
Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych szereg wątpliwości powstaje chociażby w związku z podleganiem sukcesji uprawnienia do rozliczenia kosztu uzyskania przychodów przez spadkobiercę podatnika, jeśli koszt ten nie został rozliczony za życia zmarłego przedsiębiorcy. Wątpliwości budzi również zagadnienie dokonywania odpisów amortyzacyjnych przez spadkobierców.
Po zmianach obowiązujących od 25.11.2018r.
Ustawa zakłada wprowadzenie do systemu podatkowego pojęcia „przedsiębiorstwa w spadku”, nadając mu status podatnika. Na gruncie prawa cywilnego przedsiębiorstwo w spadku nie będzie posiadało podmiotowości prawnej. Nie będzie ponadto uznawane za jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Zarząd przedsiębiorstwem w spadku będzie sprawować zarządca sukcesyjny. Będzie on działał w imieniu własnym, ale ze skutkiem na rzecz właścicieli przedsiębiorstwa w spadku.
Działalność przedsiębiorstwa w spadku jako podatnika będzie uznawana za pozarolniczą działalność gospodarczą. Będzie ona stanowić odrębne źródło przychodu, stosownie do ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej ustawa o PIT. Założeniem ustawy jest, aby przedsiębiorstwo w spadku w okresie przejściowym kontynuowało działalność przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną. W związku z tym podatek dochodowy od działalności przedsiębiorstwa w spadku będzie ustalany na zasadach obowiązujących osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Zgodnie z założeniami ustawy, obowiązek podatkowy dla przedsiębiorstwa w spadku będzie podlegać określeniu na zasadach obowiązujących zmarłego przedsiębiorcę na dzień otwarcia spadku. Ustawa zakłada nowelizację art. 3 ustawy o PIT. Zgodnie z planowanym brzmieniem tego przepisu, jeżeli zmarły przedsiębiorca na dzień otwarcia spadku podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, to przedsiębiorstwo w spadku będzie podlegać także obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na to, jakie jest miejsce położenia źródeł przychodów.
Jednym z bardzo istotnych rozwiązań wynikających z ustawy jest określanie zasad odnoszących się do amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy. Na zasadach ogólnych, przychód przedsiębiorstwa w spadku będzie mógł zostać pomniejszony o stratę poniesioną przez to przedsiębiorstwo w spadku, ale także stratę poniesioną i nieodliczoną przez zmarłego przedsiębiorcę. Dodatkowo ważnym rozwiązaniem, które pozwoli na właściwe funkcjonowanie przedsiębiorstwa w spadku, jest wprowadzenie jasnych zasad związanych z kontynuacją amortyzacji. Ustawa zakłada, że w przypadku amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, której dokonywał zmarły przedsiębiorca, przedsiębiorstwo w spadku będzie uprawnione do kontynuacji tej amortyzacji. Przedsiębiorstwo w spadku uwzględni wysokość dokonanych już odpisów amortyzacyjnych, a ponadto będzie kontynuować przyjętą już metodę amortyzacji.
- Kontynuacja działalności w świetle ustawy o podatku od towarów i usług
Obecnie – do 24.11.2018r.:
Na gruncie ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług duże wątpliwości praktyczne wzbudza możliwość złożenia deklaracji za zmarłego przedsiębiorcę czy odliczenia podatku naliczonego wynikającego z działalności prowadzonej przez spadkodawcę, a obowiązujące przepisy pozostawiają wiele możliwości toczenia sporów organów z podatnikiem co do właściwej wykładni norm, odnoszących się do sukcesji biznesu.
Po zmianach obowiązujących od 25.11.2018r.
Zgodnie z założeniami ustawy, przedsiębiorstwo w spadku uznawane będzie za podatnika także na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, który kontynuować będzie w pełni działalność gospodarczą zmarłego podatnika VAT. Należy z aprobatą przyjąć wprowadzenie zasady pełnej kontynuacji rozliczeń przez przedsiębiorstwo w spadku w zakresie podatku VAT. Takie rozwiązanie spowoduje, że zarządca sukcesyjny będzie zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do złożenia korekt deklaracji, a także samych deklaracji za zmarłego podatnika w zakresie podatku VAT. Warto także podkreślić, że w sytuacji gdy zarząd sukcesyjny zostanie ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, wówczas nie nastąpi wykreślenie zmarłego przedsiębiorcy z rejestru.
- Posługiwanie się NIP zmarłego przedsiębiorcy
Obecnie – do 24.11.2018r.:
Zgodnie z art. 12 ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 1 ustawy z 13.10.1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, w przypadku zgonu podatnika, NIP nie przechodzi na następcę prawnego i wygasa. Do konsekwencji wygaśnięcia numeru NIP można zaliczyć chociażby brak możliwości używania danych zmarłego podatnika przez spadkobierców na fakturach, paragonach i innych dokumentach
Po zmianach obowiązujących od 25.11.2018r.
Ustawa zakłada, że przedsiębiorstwo w spadku będzie mogło posługiwać się numerem NIP, który przysługiwał zmarłemu przedsiębiorcy. Założeniem jest, że NIP zmarłego przedsiębiorcy przejdzie na przedsiębiorstwo w spadku. Wygaśnie dopiero z momentem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Jeżeli natomiast zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony, NIP wygaśnie dopiero wraz z upływem terminu do powołania zarządcy sukcesyjnego
- Nabycie przedsiębiorstwa a skutki na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn
Obecnie – do 24.11.2018r.:
W aktualnym stanie prawnym, na podstawie art. 4a ustawy z 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn – zwolnione od podatku jest nabycie własności rzeczy i praw majątkowych, w tym również przedsiębiorstw, przez osoby najbliższe, m.in. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo. Zwolnienie powyższe nie obejmuje zatem swoim zakresem nabycia w drodze spadku przedsiębiorstw przez dalszych krewnych oraz osoby obce.
Po zmianach obowiązujących od 25.11.2018r.
Zmiana w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn ma spowodować umożliwienie nabywania przedsiębiorstw bez obciążeń podatkowych także przez dalszych krewnych czy osoby niespokrewnione. Jak wskazuje się w uzasadnieniu do ustawy, zmiana ma na celu stworzenie zachęty do przejmowania i prowadzenia przedsiębiorstw. Zdaniem ustawodawcy, obojętny z punktu widzenia ustawy o podatku od spadków i darowizn powinien być stopień pokrewieństwa pomiędzy osobą, która nabywa przedsiębiorstwo w drodze dziedziczenia, a osobą, po której dziedziczy. Z tego też powodu do ustawy o podatku od spadków i darowizn ma zostać wprowadzony art. 4b zawierający zwolnienie od tego podatku nabycia w drodze dziedziczenia oraz w drodze zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstw. Ustawa zakłada dodatkowo, że warunkiem skorzystania ze zwolnienia ma być dokonanie zgłoszenia nabycia naczelnikowi urzędu skarbowego, a ponadto prowadzenie nabytego przedsiębiorstwa przez co najmniej 2 lat od dnia tego nabycia. Wymagane będzie kumulatywne spełnienie tych warunków.
Ustawa nie zawiera jednak niestety precyzyjnych rozwiązań, które pozwoliłyby określić jak będzie wyglądać zagadnienie sukcesji podatkowej i kontynuowania prowadzenia działalności gospodarczej przez spadkobierców już po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego.
W razie pytań zapraszam do kontaktu z Kancelarią:
adwokat@kancelariaposzytek.pl,
tel. 603 998 091
ADWOKAT PAULINA POSZYTEK
* opracowane na podstawie poradnika Anity Pardej i Adama Mariańskiego
Skomentuj